θέμα: 33097
ΙΣΤΟΡΙΑ Α΄ ΤΑΞΗΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
3ο ΘΕΜΑ
Συνδυάζοντας τις ιστορικές σας γνώσεις με τις απαραίτητες πληροφορίες από τα κείμενα που
σας δίνονται,
α. να παρουσιάσετε τα κυριότερα αίτια του δεύτερου ελληνικού αποικισμού (8ος-6ος αι. π.Χ.).
(μονάδες 12)
β. να αναφερθείτε στη σχέση των αποικιών με τις μητροπόλεις. (μονάδες 13)
Μονάδες 25
ΚΕΙΜΕΝΟ Α
Ο Θουκυδίδης λέει πως το κύριο αίτιο του αποικισμού ήταν η αναζήτηση γης και αυτό, από
άποψη πολύ γενική, φαίνεται να είναι σωστό. […] Φαινόταν πολύ εύλογο να πιστεύουμε ότι σε
πολλά μέρη στη Δύση, όπως ιδιαίτερα στις Συρακούσες, η εισαγωγή ελληνικής κεραμικής από
τους εγχωρίους είχε αρχίσει προτού φτάσουν εκεί άποικοι και ήταν λογικό να συμπεράνουμε
από αυτό πως το εμπόριο ήταν παράγοντας σπουδαίος, αν όχι αποφασιστικός, για την
αποστολή των αποίκων. […] Είδαμε πως αυτή την εποχή επικρατούσε γενικά η αριστοκρατική
μορφή διακυβερνήσεως. […] Μ’ αυτές τις περιστάσεις υπήρχαν στους ανθρώπους ισχυρές
παρορμήσεις να εγκαταλείψουν τη γενέτειρα πόλη τους […] και να συμμετάσχουν στην ίδρυση
μιας νέας πολιτείας, όπου θα μπορούσαν να άρχουν οι ίδιοι.
Bury,J.B. & Meiggs,R., Ιστορία της Αρχαίας Ελλάδος μέχρι τον θάνατο του Μεγάλου
Αλεξάνδρου, μτφρ. Κ. Ν. Πετρόπουλος, Καρδαμίτσα, Αθήνα 1978, σσ. 106-107.
ΚΕΙΜΕΝΟ Β
Οι αποικίες της εποχής εκείνης ιδρύθηκαν από πόλεις, γι’ αυτό και διαφέρουν από τους
συνοικισμούς της δεύτερης χιλιετίας. Ο αποικισμός γινόταν τώρα από μια «μητρόπολη», με
την οποία η νέα κοινότητα διατηρούσε τη σχέση θυγατρικής πόλεως. […] Η νέα κοινότητα ήταν
πόλη όπως ακριβώς η μητρόπολη. […] Ωστόσο ως πολιτική κοινότητα, ως «πόλις», ήταν κατά
κανόνα ανεξάρτητη από αυτήν. […] Ο πολίτης της αποικίας δεν ανήκε πλέον στο σώμα των
πολιτών της μητροπόλεως. […] Θετική επίδραση στην περαιτέρω ανάπτυξη των αποικιών είχε
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
3.α. Για την απάντηση στο ερώτημα οι μαθητές/-τριες αναμένεται, μέσα από την κριτική
ανάγνωση του παραθέματος (## ΚΕΙΜΕΝΟ Α), να αξιοποιήσουν τις εξής πληροφορίες:
«Ο Θουκυδίδης λέει πως το κύριο αίτιο του αποικισμού ήταν η αναζήτηση γης.»
«…ήταν λογικό να συμπεράνουμε από αυτό πως το εμπόριο ήταν παράγοντας
σπουδαίος, αν όχι αποφασιστικός, για την αποστολή των αποίκων.»
«Μ’ αυτές τις περιστάσεις υπήρχαν στους ανθρώπους ισχυρές παρορμήσεις να
εγκαταλείψουν τη γενέτειρα πόλη τους… όπου θα μπορούσαν να άρχουν οι ίδιοι.»
Από την ιστορική αφήγηση του σχολικού βιβλίου [Αρχαϊκή εποχή (750-480 π.Χ.), Ο
δεύτερος αποικισμός (8ος-6ος αι. π.Χ.)] μπορούν να αξιοποιηθούν πληροφορίες από το
απόσπασμα:
«[…]Τα αίτια που συνέβαλαν στην ίδρυση των αποικιών… μέσα από την
Οδύσσεια.[…]»
Μέσα από τη συνδυαστική προσέγγιση πηγής και ιστορικής αφήγησης αναμένεται να
δομηθεί ένα συνθετικό κείμενο που να καταδεικνύει τα αίτια που προκάλεσαν τον ελληνικό
αποικισμό κατά την αρχαϊκή εποχή.
3.β. Για την απάντηση στο ερώτημα οι μαθητές/-τριες αναμένεται, μέσα από την κριτική
ανάγνωση του παραθέματος (## ΚΕΙΜΕΝΟ Β), να αξιοποιήσουν τις εξής πληροφορίες:
«Ο αποικισμός γινόταν τώρα από μια «μητρόπολη», με την οποία η νέα κοινότητα
διατηρούσε τη σχέση θυγατρικής πόλεως.»
«Η νέα κοινότητα ήταν πόλη όπως ακριβώς η μητρόπολη … ήταν κατά κανόνα
ανεξάρτητη από αυτήν.»
«Ο πολίτης της αποικίας δεν ανήκε πλέον στο σώμα των πολιτών της μητροπόλεως.»
«Θετική επίδραση στην περαιτέρω ανάπτυξη των αποικιών είχε επίσης το γεγονός
ότι αυτές δεν διοικούνταν από την μητρόπολη, αλλά από τους πολίτες που ήταν
εγκατεστημένοι εκεί.»
Από την ιστορική αφήγηση του σχολικού βιβλίου [Αρχαϊκή εποχή (750-480 π.Χ.), Ο
δεύτερος αποικισμός (8ος-6ος αι. π.Χ.)] μπορούν να αξιοποιηθούν πληροφορίες από το
απόσπασμα:
«[…]Η ίδρυση αποικιών στην αρχαϊκή εποχή… οι σχέσεις ήταν εχθρικές.[…]»
- 2.2.2 Αρχαϊκή εποχή (750-480 π.Χ.)