θέμα: 34166
ΙΣΤΟΡΙΑ Α΄ ΤΑΞΗΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
3ο ΘΕΜΑ
Αντλώντας πληροφορίες από το παρακάτω κείμενο και βασιζόμενοι στις γνώσεις σας, να
παρουσιάσετε:
α. τα βασικά χαρακτηριστικά του ελληνικού δικαίου κατά την αρχαϊκή εποχή. (μονάδες 13)
β. τη βασική στόχευση (σκοπό) που είχε το πολίτευμα της τυραννίας κατά την ίδια χρονική
περίοδο στον ελλαδικό χώρο. (μονάδες 12)
Μονάδες 25
ΚΕΙΜΕΝΟ
Το καταγεγραμμένο ελληνικό δίκαιο αποδίδει τις διατάξεις του ισχύοντος εθιμικού νόμου,
φυσικά με ορισμένες, σημαντικές ή ασήμαντες, τροποποιήσεις των νομοθετών. Πίσω από
κάθε εντολή, ιδιαίτερα στον τομέα του ποινικού δικαίου, διακρίνεται η διάθεση προς
ακριβή καθορισμό ενός παγίου μέτρου κρίσεως, ώστε να μην εξαρτάται αυτό από την
αυθαίρετη σκέψη των δικαστών. Επανειλημμένα διαφαίνονται παιδαγωγικές τάσεις στη
νομοθεσία. […] Οι τύραννοι πρόσφεραν στην ελληνική πολιτεία αυτό που χρειαζόταν
περισσότερο από κάθε τι άλλο, μια ενιαία, με συνειδητούς στόχους διαχείριση της
κυβερνητικής εξουσίας, στον τομέα της εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής, της εξουσίας
που μέχρι τότε ήταν κατακερματισμένη και γινόταν όργανο των διαφόρων οικογενειακών
συμφερόντων της αριστοκρατίας. […] Η εικόνα της πρώιμης ελληνικής τυρρανίδος είναι
πολύχρωμη και πολύπλευρη. Ακόμα και το μίσος, που έτρεφαν κατά των τυράννων στα
κατοπινά χρόνια, δεν κατόρθωσε να απαλείψει τη θύμηση των μεγάλων εκείνων ανδρών,
που είχαν δράσει κατά τη νεανική περίοδο του Ελληνισμού.
Bengtson, H., Ιστορία της Αρχαίας Ελλάδος (μτφρ. Αντρέα Γαβρίλη), Μέλισσα, Αθήνα 1991,
σσ. 107-108.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
Η απάντηση στην ερώτηση απαιτεί τη συγκριτική ανάγνωση και αξιοποίηση του δοθέντος
κειμένου και των αντίστοιχων χωρίων του σχολικού εγχειριδίου. Πιο συγκεκριμένα:
3.α. Για την απάντηση στο πρώτο ερώτημα οι μαθητές/-τριες αναμένεται, μέσα από την
κριτική ανάγνωση της ιστορικής πηγής, να αναφερθούν:
• Στην ουσιαστική καταγραφή του εθιμικού δικαίου, με τις ανάλογες τροποποιήσεις.
• Στην πρόθεση για τη θεσμοθέτηση ενός ενιαίου κριτηρίου απόδοσης δικαίου,
αμβλύνοντας έτσι περιπτώσεις αυθαιρεσιών.
• Στον παιδαγωγικό χαρακτήρα του ελληνικού δικαίου.
Έτσι, διά της κριτικής ανάγνωσης της ιστορικής πηγής/κειμένου, οι μαθητές αναμένεται να
αξιοποιήσουν το παρακάτω χωρίο:
• «Το καταγεγραμμένο ελληνικό δίκαιο αποδίδει τις διατάξεις του ισχύοντος
εθιμικού νόμου, φυσικά με ορισμένες, σημαντικές ή ασήμαντες, τροποποιήσεις των
νομοθετών. Πίσω από κάθε εντολή, ιδιαίτερα στον τομέα του ποινικού δικαίου,
διακρίνεται η διάθεση προς ακριβή καθορισμό ενός παγίου μέτρου κρίσεως, ώστε
να μην εξαρτάται αυτό από την αυθαίρετη σκέψη των δικαστών. Επανειλημμένα
διαφαίνονται παιδαγωγικές τάσεις στη νομοθεσία.»
Από την ιστορική αφήγηση του σχολικού βιβλίου [Αρχαϊκή εποχή (750-480 π.Χ.), Τα
πολιτεύματα] μπορούν να αξιοποιηθούν πληροφορίες από τα αποσπάσματα:
• « Η κατάσταση εν μέρει … τάξη των ευγενών.»
• « Με την καταγραφή … νομοθεσία του Σόλωνα.»
3.β. Για την απάντηση στο ερώτημα οι μαθητές/-τριες αναμένεται, μέσα από την κριτική
ανάγνωση της ιστορικής πηγής να αναφερθούν:
• Στην πρόθεση των τυράννων να δομήσουν μια ενιαίας στάσης διαχείριση του
κράτους, αποδεσμευμένη από φατριακές αγκυλώσεις.
• Στο αποτέλεσμα/αποτύπωμα της διακυβέρνησης της πόλης από τους τυράννους,
που σε ορισμένες περιπτώσεις υπερέβαινε και την απέχθεια που προκαλούσαν οι ίδιοι
οι τύραννοι.
Παράλληλα, μέσα από την κριτική ανάγνωση της ιστορικής πηγής/κειμένου, οι μαθητές
αναμένεται να αξιοποιήσουν κατάλληλες πληροφορίες, όπως οι παρακάτω:
- 2.2.2 Αρχαϊκή εποχή (750-480 π.Χ.)