θέμα: 27097
ΙΣΤΟΡΙΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
3ο ΘΕΜΑ
Συνδυάζοντας τις ιστορικές σας γνώσεις με τις απαραίτητες πληροφορίες από τα κείμενα
που σας δίνονται, να παρουσιάσετε:
α. τους δεσμούς εξάρτησης που αναπτύχθηκαν στο πλαίσιο του φεουδαρχικού συστήματος
στη Δυτική Ευρώπη. (μονάδες 13)
β. τον χαρακτήρα και τη διοικητική δομή του στρατού στη Δυτική Ευρώπη από τον 8ο αιώνα
και μετά. (μονάδες 12)
Μονάδες 25
ΚΕΙΜΕΝΟ Α
To φεουδαρχικό καθεστώς αναπτύχθηκε στη Δύση σε μια ορισμένη εποχή [στη διάρκεια
του 8ου αιώνα] και χαρακτηρίζεται από γενίκευση των δεσμών εξαρτήσεως […] και την
αυστηρή ιεράρχηση των ανθρώπων σε μια σειρά εξαρτημένων υποτελών (βασάλων) και
δεσποτών (κυρίων/ αρχόντων). Ο κάθε δεσπότης έχει την υποχρέωση να προστατεύει και
να συντηρεί τους υποτελείς του, οι οποίοι πρόσφεραν σε αντάλλαγμα ορισμένες υπηρεσίες,
κυρίως στρατιωτικές. Οι σχέσεις αυτές υλοποιούνται με την εκχώρηση γης (φέουδο) από
τον δεσπότη στον υποτελή, ο οποίος την εκμεταλλεύεται για δικό του όφελος.
Σβορώνος, Ν., «Εξελίξεις στην Οικονομία και στην Κοινωνία», Ιστορία του Ελληνικού
΄Εθνους, τ. Θ’, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1972, σ. 71 – 73 (διασκευή).
ΚΕΙΜΕΝΟ Β
[Ο νέος ιππότης] είναι έτοιμος να λάβει το φέουδο που θα του παραχωρηθεί και να ζήσει
ως χωροδεσπότης στον δικό του πύργο. Στην πράξη το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του
ιππότη εκτυλίσσεται στο γνώριμο πλαίσιο της μικρής περιοχής που γειτονεύει με τον πύργο
και περιλαμβάνει έναν ορισμένο αριθμό χωριών […]. Ως επαγγελματίας πολεμιστής, τον
οποίο συντηρούν οι χωρικοί του, ο ιππότης περνά σε αυτό το περιβάλλον μια ζωή
δραστήρια και άγρια. Ιδιωτικοί πόλεμοι ξεσπούν συχνά.
Bernstein S. –Milza P., «Από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία στα Ευρωπαϊκά κράτη, 5ος-18ος αι.»,
Ιστορία της Ευρώπης, τ. Α΄, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 1997, σ. 114-115 (διασκευή).
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
3.α. Για την απάντηση στο ερώτημα οι μαθητές/-τριες αναμένεται, μέσα από την κριτική
ανάγνωση του παραθέματος (## ΚΕΙΜΕΝΟ Α), να αξιοποιήσουν τις κατάλληλες πληροφορίες:
«γενίκευση των δεσμών εξαρτήσεως […] και την αυστηρή ιεράρχηση των ανθρώπων
σε μια σειρά εξαρτημένων υποτελών (βασάλων) και δεσποτών (κυρίων/αρχόντων)»
«να προστατεύει και να συντηρεί τους υποτελείς του, οι οποίοι πρόσφεραν σε
αντάλλαγμα ορισμένες υπηρεσίες»
«την εκχώρηση γης (φέουδο) από τον δεσπότη στον υποτελή, ο οποίος την
εκμεταλλεύεται για δικό του όφελος».
Από την ιστορική αφήγηση του σχολικού βιβλίου [Κεφάλαιο 2, 7. Οικονομία και κοινωνία
στη Δυτική Ευρώπη, Το σύστημα της Φεουδαρχίας, α. Χαρακτηριστικά και εξέλιξη] μπορούν
να αξιοποιηθούν πληροφορίες από το απόσπασμα:
«[…]οι διάφορες κοινωνικές ομάδες συνδέθηκαν ….άρχοντες της φεουδαρχίας.».
Μέσα από τη συνδυαστική προσέγγιση πηγής και ιστορικής αφήγησης αναμένεται να
δομηθεί ένα συνθετικό κείμενο που να αναφέρεται στους δεσμούς εξάρτησης (αμοιβαίων
υποχρεώσεων και παροχών) που δημιουργήθηκαν στη φεουδαρχική κοινωνία.
3.β. Για την απάντηση στο ερώτημα οι μαθητές/-τριες αναμένεται, μέσα από την κριτική
ανάγνωση του παραθέματος (## ΚΕΙΜΕΝΟ Β), να αξιοποιήσουν τις κατάλληλες πληροφορίες:
«[Ο νέος ιππότης] …. ως χωροδεσπότης στον δικό του πύργο»: ιππότης-φεουδάρχης
«Ως επαγγελματίας πολεμιστής, τον οποίο συντηρούν οι χωρικοί του[…]»
Επιπλέον, από την κριτική ανάγνωση του πρώτου παραθέματος (## ΚΕΙΜΕΝΟ Α) μπορεί να
αξιοποιηθεί συνδυαστικά η πληροφορία:
«[…] οι οποίοι πρόσφεραν ορισμένες υπηρεσίες, κυρίως στρατιωτικές[…]»
Από την ιστορική αφήγηση του σχολικού βιβλίου [Κεφάλαιο 2, 7. Οικονομία και κοινωνία
στη Δυτική Ευρώπη, Το σύστημα της Φεουδαρχίας, β. Η επικράτηση του συστήματος της
φεουδαρχίας] μπορούν να αξιοποιηθούν πληροφορίες από το απόσπασμα:
«Ο στρατός, τον οποίο παλαιότερα αποτελούσαν … με τους υποτελείς του και τον
οπλισμό τους».