θέμα: 29532
ΙΣΤΟΡΙΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
3ο ΘΕΜΑ
Συνδυάζοντας τις ιστορικές σας γνώσεις με τις απαραίτητες πληροφορίες από το κείμενο
που σας δίνεται να απαντήσετε στα εξής:
α. Μέσα σε ποιες συνθήκες και εξαιτίας ποιων διαφωνιών εκδηλώθηκε το Πρώτο Σχίσμα
(867) αλλά και το οριστικό Σχίσμα (1054) των δύο Εκκλησιών; (μονάδες 13)
β. Ποιες ήταν οι συνέπειες του οριστικού Σχίσματος (1054) και πότε έγινε αντιληπτή η
σημασία του; (μονάδες 12)
Μονάδες 25
ΚΕΙΜΕΝΟ
Η εκκλησιαστική διαφορά, που άρχισε ήδη από τον ένατο αιώνα (κατά τη διάρκεια του
λεγόμενου Φωτίειου Σχίσματος), σαν απλή διαφωνία για την ερμηνεία των κειμένων των
Πατέρων, που αφορούσαν μερικά σημεία του δόγματος (εκπόρευση του Αγίου Πνεύματος)
και μερικές λειτουργικές πρακτικές (άζυμα) και κανονικές (αγαμία των ιερέων),
λεπτομέρειες που κάλυπταν στην πραγματικότητα τις αξιώσεις της Ρώμης και της
Κωνσταντινούπολης για τα πρωτεία της έδρας τους, πήρε με τον καιρό μια έκταση που
[…]οδήγησε τελικά στο οριστικό Σχίσμα των Εκκλησιών […]. Η κατάσταση που
δημιουργήθηκε από την εκκλησιαστική διαφορά επιδεινώθηκε σημαντικά από τη στιγμή
που Δυτικοί στρατοί άρχισαν επιχειρήσεις εναντίον της Βυζαντινής αυτοκρατορίας. Η
στρατιωτική σύγκρουση εμφανίστηκε έτσι ως συνέπεια της εχθρότητας των Εκκλησιών. […]
Η αντιβυζαντινή πολιτική των Νορμανδών σημειώνει ένα σημαντικό σταθμό στην εξέλιξη
των σχέσεων ανάμεσα στη χριστιανική Δύση και στη χριστιανική Ανατολή, γιατί εγκαινιάζει
την ένοπλη σύγκρουση της Δύσης με το Βυζάντιο.
Γλύκατζη Αρβελέρ, Ε., Η Πολιτική Ιδεολογία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, Ψυχογιός, Αθήνα
2007, σ. 93-94
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
3.α. Για την απάντηση στο ερώτημα οι μαθητές/-τριες αναμένεται, μέσα από την κριτική
ανάγνωση της ιστορικής πηγής, να αξιοποιήσουν τις κατάλληλες πληροφορίες:
Πρώτο Σχίσμα (867):
«[…]από τον ένατο αιώνα»
«σαν απλή διαφωνία για την ερμηνεία των κειμένων των Πατέρων, που αφορούσαν
μερικά σημεία του δόγματος (εκπόρευση του Αγίου Πνεύματος) και μερικές
λειτουργικές πρακτικές (άζυμα) και κανονικές (αγαμία των ιερέων), λεπτομέρειες
που κάλυπταν στην πραγματικότητα τις αξιώσεις της Ρώμης και της
Κωνσταντινούπολης για τα πρωτεία της έδρας τους»
Οριστικό Σχίσμα (1054):
«πήρε με τον καιρό μια έκταση που […]οδήγησε τελικά στο οριστικό Σχίσμα των
Εκκλησιών»
Από την ιστορική αφήγηση του σχολικού βιβλίου [Κεφάλαιο 2, ### 1.Προοίμιο της ακμής του
Βυζαντινού κράτους (843-867), β. Ο ανταγωνισμός μεταξύ των δύο Εκκλησιών και το Πρώτο
Σχίσμα] και [Κεφάλαιο 2, 5. Η διεθνής ακτινοβολία του Βυζαντίου, στ. Το Σχίσμα μεταξύ των
δύο Εκκλησιών] μπορεί να γίνει σύνδεση με τα αντίστοιχα αποσπάσματα: «[…]Με τη
συμπαράσταση του αυτοκράτορα, ο πατριάρχης Φώτιος… (Πρώτο Σχίσμα)[…]» και «[…]Η
έριδα,… να αποδεχθεί η Κωνσταντινούπολη[…]».
Μέσα από τη συνδυαστική προσέγγιση πηγής και ιστορικής αφήγησης αναμένεται να
δομηθεί ένα συνθετικό κείμενο που να καταδεικνύει τις συνθήκες εκδήλωσης και τις αιτίες
των δύο Σχισμάτων.
3.β. Για την απάντηση στο ερώτημα οι μαθητές/-τριες αναμένεται, μέσα από την κριτική
ανάγνωση της ιστορικής πηγής και του σχολικού βιβλίου, να αξιοποιήσουν τις κατάλληλες
πληροφορίες από το απόσπασμα:
«Η κατάσταση που δημιουργήθηκε… σύγκρουση της Δύσης με το Βυζάντιο»
Από την ιστορική αφήγηση του σχολικού βιβλίου [Κεφάλαιο 2, 5. Η διεθνής ακτινοβολία του
Βυζαντίου, στ. Το Σχίσμα μεταξύ των δύο Εκκλησιών] μπορεί να γίνει σύνδεση με το
απόσπασμα «[…]Η νορμανδική κατάκτηση διευκολύνθηκε έμμεσα από το Σχίσμα του 1054…
τη συνεργασία Ρώμης και Κωνσταντινούπολης[…]» ή/και «[…]Η κοσμοϊστορική σημασία του
Σχίσματος… από τους Τούρκους[…]».