θέμα: 33245

ΙΣΤΟΡΙΑ Β΄ ΤΑΞΗΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

3ο ΘΕΜΑ

Συνδυάζοντας τις ιστορικές σας γνώσεις με τις απαραίτητες πληροφορίες από το κείμενο

που σας δίνεται, να αναφερθείτε:

α. στις συνθήκες που ευνόησαν, μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1204, τη

δημιουργία του κράτους της Ηπείρου από τον Μιχαήλ Κομνηνό Δούκα και στους τρόπους

με τους οποίους πέτυχε την επέκταση της κυριαρχίας του (μονάδες 13)

β. στην επέκταση του κράτους αυτού από τον Θεόδωρο Κομνηνό Δούκα. (μονάδες 12)

Μονάδες 25

ΚΕΙΜΕΝΟ

Τα φυσικά γεωγραφικά όρια της Ηπείρου ευνοούν τη δημιουργία πνεύματος και

αισθήματος ανεξαρτησίας. Τον 13ο αι. οι πολιτικές περιστάσεις έδωσαν συγκεκριμένη

μορφή στο αίσθημα αυτό. […] Ο Μιχαήλ Δούκας κληρονόμησε τη Βυζαντινή διοίκηση που

είχε κέντρο την Άρτα, πρωτεύουσα του θέματος Νικοπόλεως. Η εξουσία του περιλάμβανε

τις επαρχίες Αιτωλίας και Ακαρνανίας Θεσπρωτίας και Ιωαννίνων. […] Ο Μιχαήλ Δούκας,

τόσο με τη διπλωματία όσο και με τον πόλεμο, πέτυχε όχι μόνο να διασφαλίσει ό, τι

απέκτησε, αλλά και να επεκτείνει την κυριαρχία του. […] Μέσα σε λίγα χρόνια ο στρατός

του εισέβαλε στην Θεσσαλία και ανακατέλαβε τη Λάρισα και άλλες θέσεις. […]Τον Μιχαήλ

διαδέχτηκε ο ετεροθαλής αδερφός του Θεόδωρος Κομνηνός Δούκας. Ο Θεόδωρος δεν

αρκέστηκε να είναι μόνο ο ηγεμών μιας Βυζαντινής επαρχίας στη Βόρεια Ελλάδα. […] Το

1217, με μία σειρά λαμπρών στρατιωτικών επιχειρήσεων, εξεδίωξε τους εναπομείναντες

Λατίνους από τη Θεσσαλία και αντεπιτέθηκε στους Βουλγάρους που είχαν καταλάβει τη

Δυτική Μακεδονία.

Nicol, D., «Η Ήπειρος ως ανεξάρτητη ηγεμονία (1204- 1246)», στο Μ. Β. Σακελλαρίου (επιμ),

Ήπειρος: 4.000 χρόνια ελληνικής ιστορίας και πολιτισμού, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1997, σ.

198- 200.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

3.α. Για την απάντηση στο ερώτημα οι μαθητές/-τριες αναμένεται, μέσα από την κριτική

ανάγνωση της ιστορικής πηγής, να αξιοποιήσουν τις κατάλληλες πληροφορίες:

Ως προς το πρώτο σκέλος του ερωτήματος:

 «Τα φυσικά γεωγραφικά όρια της Ηπείρου ευνοούν τη δημιουργία πνεύματος και

αισθήματος ανεξαρτησίας. Τον 13ο αι. οι πολιτικές περιστάσεις έδωσαν

συγκεκριμένη μορφή στο αίσθημα αυτό.»

Ως προς το δεύτερο σκέλος του ερωτήματος:

 «Ο Μιχαήλ Δούκας, τόσο με τη διπλωματία όσο και με τον πόλεμο, πέτυχε όχι μόνο

να διασφαλίσει ό, τι απέκτησε, αλλά και να επεκτείνει την κυριαρχία του.»

 «Μέσα σε λίγα χρόνια ο στρατός του εισέβαλε στην Θεσσαλία και ανακατέλαβε τη

Λάρισα και άλλες θέσεις.»

Από την ιστορική αφήγηση του σχολικού βιβλίου [Κεφάλαιο 4, 2. Τα Ελληνικά κράτη:

Τραπεζούς, Ήπειρος, Νίκαια, β. Το κράτος της Ηπείρου] μπορεί να αξιοποιηθεί η

πληροφορία:

 «Το κράτος της Ηπείρου ιδρύθηκε και οργανώθηκε από τον Μιχαήλ Κομνηνό

Δούκα.»

Μέσα από την κριτική προσέγγιση της πηγής και την αξιοποίηση της πληροφορίας από την

ιστορική αφήγηση αναμένεται να δομηθεί ένα συνθετικό κείμενο που να παρουσιάζει τις

συνθήκες (γεωγραφική θέση/ πολιτικές περιστάσεις) που ευνόησαν τη δημιουργία του

κράτους της Ηπείρου από τον Μιχαήλ Κομνηνό Δούκα και στους τρόπους (διπλωματία/

πόλεμος) με τους οποίους πέτυχε την επέκταση της κυριαρχίας του.

3.β. Για την απάντηση στο ερώτημα οι μαθητές/-τριες αναμένεται, μέσα από την κριτική

ανάγνωση της ιστορικής πηγής, να αξιοποιήσουν τις κατάλληλες πληροφορίες:

 «[…]δεν αρκέστηκε να είναι μόνο ο ηγεμών μιας Βυζαντινής επαρχίας στη Βόρεια

Ελλάδα.»

 «Το 1217, με μία σειρά λαμπρών στρατιωτικών επιχειρήσεων, ο Θεόδωρος εξεδίωξε

τους εναπομείναντες Λατίνους από τη Θεσσαλία και αντεπιτέθηκε στους

Βουλγάρους που είχαν καταλάβει τη Δυτική Μακεδονία.»