02.05. Ο Μυκηναϊκός κόσμος

Κοινωνική, πολιτική και οικονομική οργάνωση

Ο μυκηναϊκός πολιτισμός αναπτύχθηκε στην ηπειρωτική Ελλάδα κατά την ύστερη Εποχή του Χαλκού.

Τα ανάκτορα ήταν τα πολυδύναμα διοικητικά κέντρα των διαφόρων επικρατειών στις οποίες είχε χωριστεί η μυκηναϊκή Ελλάδα.

Οι Μυκηναίοι δανείστηκαν πολλά στοιχεία του πολιτισμού των Μινωιτών και αφομοίωσαν καινοτομίες χωρίς να χάσουν τη δική τους ταυτότητα.

Το εμπόριο και η ναυτιλία αποτέλεσαν την οικονομική βάση των Μυκηναίων.

Η μυκηναϊκή κοινωνία ήταν ιεραρχημένη και στην κορυφή βρισκόταν ο άναξ, ο οποίος κατοικούσε στο ανάκτορο.

Οι διάφοροι αυλικοί και το ιερατείο ακολουθούσαν στην ιεραρχία, και στην κατώτερη βαθμίδα βρίσκονταν οι δούλοι.

Η ομοιομορφία στην κοινωνικοπολιτική οργάνωση και τους θεσμούς ενισχύθηκε από τους δεσμούς που δημιούργησαν οι Μυκηναίοι μεταξύ τους και με τους Μινωίτες.

Η μνημειακή αρχιτεκτονική ήταν από τους τομείς όπου αποδείχθηκε η δημιουργική πνοή και η πρωτοτυπία των Μυκηναίων.

Ο Τρωικός πόλεμος αποτέλεσε παράδειγμα υπερπόντιων πολεμικών επιχειρήσεων της εποχής.

Η ανάπτυξη της γραφής και η κοινή γλώσσα συνέβαλαν στη διάδοση του μυκηναϊκού πολιτισμού.

Η μυκηναϊκή περίοδος τερματίστηκε μετά την καταστροφή ή παρακμή των ανακτόρων περίπου το 1200 π.Χ., και οι Μυκηναίοι αντικαταστάθηκαν από τους Δωριείς.

Η Γραμμική γραφή Β

Η Γραμμική γραφή Β αποκαλύφθηκε στην Κνωσό και τη Πύλο.

Αποκρυπτογραφήθηκε το 1952 από τους Βρετανούς Μάικλ Βέντρις και Τζον Τσάντγουικ.

Διαπιστώθηκε ότι η γλώσσα των πινακίδων είναι ελληνική.

Ανασκαφές έφεραν στο φως πινακίδες στη Θήβα, στις Μυκήνες, στην Τίρυνθα και στα Χανιά.

Γλώσσα και Γραφή

Η Γραμμική γραφή Β είναι συλλαβική.

Πιθανώς αποτελεί εξέλιξη της Γραμμικής γραφής Α της Κρήτης.

Η προέλευση της Γραμμικής γραφής Β αποτελεί αντικείμενο πολλών συζητήσεων.

Στα κείμενα των πινακίδων καταγράφονται εμπορικές-οικονομικές δραστηριότητες.

Παρέχουν πληροφορίες για τη διοικητική οργάνωση και τη θρησκευτική ζωή του μυκηναϊκού κόσμου.

Η γνώση της γραφής ήταν προνόμιο μιας ομάδας εξειδικευμένων γραφέων.

Η γραφή εξαφανίστηκε μετά την πτώση των ανακτόρων, γύρω στα 1200.

Η Εξάπλωση και η Κατάρρευση του Μυκηναϊκού Κόσμου

Οι Μυκηναίοι γίνονται θαλασσοκράτορες μετά την κυριαρχία τους στην Κρήτης το 1450 π.Χ.

Οι Μυκηναίοι ίδρυσαν αποικίες και εμπορικούς σταθμούς σε ολόκληρο τον χώρο του Αιγαίου και στα μικρασιατικά παράλια.

Για την αναζήτηση πρώτων υλών και αγορών ταξιδεύουν μέχρι τη νότια Ιταλία, τη Σικελία, την Ισπανία και φαίνεται να έχουν σποραδικές επαφές με την Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη.

Οι Μυκηναίοι αποικίζουν συστηματικά την Κύπρο και έρχονται σε επαφή με το κράτος των Χετταίων.

Περίπου το 1200 π.Χ. παρατηρείται μια αιφνίδια κάμψη της μυκηναϊκής ισχύος.

Άλλοι επιστήμονες αποδίδουν την καταστροφή του μυκηναϊκού κόσμου σε μετακίνηση νέων ελληνικών φύλων (κάθοδος των Δωριέων), άλλοι σε εσωτερικές αναταραχές και άλλοι, τέλος, στην τρομακτική αναστάτωση που επικρατεί αυτή την περίοδο στην ανατολική λεκάνη της Μεσογείου, με την πτώση του κράτους των Χετταίων και με τις επιθέσεις των λεγόμενων «λαών της θάλασσας» εναντίον της Αιγύπτου.

Η αναστάτωση αυτή είχε ως συνέπεια την πτώση του μυκηναϊκού εμπορίου και τη σταδιακή παρακμή των μυκηναϊκών ανακτόρων εξαιτίας της οικονομικής κρίσης.

Πολλά στοιχεία του μυκηναϊκού πολιτισμού θα επιβιώσουν και θα μεταλαμπαδευθούν στην επόμενη φάση του ελληνικού πολιτισμού.