05.03. Η λειτουργία του πολιτεύματος.
Οι Λειτουργίες
Εκκλησία του δήμου.
Βουλή των Πεντακοσίων
Μέχρι το 462 π.Χ.,
έτος της πτώσης της πολιτικής δύναμης του Κίμωνα,
και την άνοδο του Περικλή,
το αθηναϊκό πολίτευμα λειτουργούσε περίπου
όπως το είχε διαμορφώσει η μεταρρύθμιση του Κλεισθένη.
Όμως, στη συνέχεια το πολίτευμα εξελίσσεται,
η λαϊκή συμμετοχή διευρύνεται και ο
δήμος ασκεί το σύνολο της εξουσίας.
Η Εκκλησία του Δήμου είναι
το κυρίαρχο σώμα στη δομή του αθηναϊκού πολιτεύματος.
Όλοι οι ελεύθεροι πολίτες της Αττικής,
σύμφωνα με τον νόμο, ήταν μέλη της.
Κατά τις συνεδριάσεις κάθε πολίτης μπορούσε ελεύθερα να εκφράσει τη γνώμη του.
Οι αποφάσεις της Εκκλησίας καθόριζαν την πορεία της πολιτείας σε όλους τους τομείς.
Η Εκκλησία, όπως καθόριζε η μεταρρύθμιση του Κλεισθένη, εκλέγει, με θητεία 1 (ενός έτους),
τα μέλη της Βουλής των Πεντακοσίων,
Βουλή των Πεντακοσίων
αλλά τώρα οι αρμοδιότητές της ήταν αυξημένες.
Αυτή προετοίμαζε τα κείμενα των νόμων (προβούλευμα),
τους οποίους, μετά από συζήτηση,
ψήφιζε ή απέρριπτε η Εκκλησία.
Μετά τη μεταρρύθμιση του Εφιάλτη,
ο Άρειος Πάγος δεν είχε δικαίωμα να ελέγχει τη βουλή.
Οι Εννέα Άρχοντες δεν εκλέγονταν πια, αλλά κληρώνονταν˙
έτσι το αξίωμά τους είχε καταλήξει να είναι καθαρά διακοσμητικό.
Αντίθετα, οι Δέκα Στρατηγοί αναδεικνύονται ως οι κύριοι ανώτατοι άρχοντες.
Έργο τους είναι
- η εσωτερική ασφάλεια της πόλης,
- ο σχεδιασμός της εξωτερικής πολιτικής και
- η διοίκηση του στρατού και του στόλου.
Η αθηναϊκή Πολιτεία, είχε ανάγκη από χρήματα.
- Η συντήρηση του στόλου,
- η οργάνωση μεγαλοπρεπών εορτών,
- το ανέβασμα πολυπρόσωπων θεατρικών παραστάσεων,
- η αποστολή πρεσβειών σε πανελλήνιες εορτές
απαιτούσαν τεράστια οικονομική δαπάνη.
Η Αθήνα, με ένα ευφυές φορολογικό σύστημα,
τις λειτουργίες,
υποχρέωνε τους οικονομικά ισχυρούς Αθηναίους
να προσφέρουν τα αναγκαία χρήματα για την κίνηση όλου του μηχανισμού.
Το πρωτότυπο, με το σύστημα των λειτουργιών, είναι ότι βοηθείται η πολιτεία
αλλά συγχρόνως προωθείται η προσωπική προβολή και
υλοποιούνται οι φιλοδοξίες των φορολογουμένων.
Οι κυριότερες λειτουργίες ήταν:
η τριηραρχία,
δηλαδή η προσφορά χρημάτων από έναν ή περισσότερους ιδιώτες για τη συντήρηση ενός κρατικού πλοίου˙
η χορηγία,
δηλαδή η ανάληψη της δαπάνης για το ανέβασμα μιας θεατρικής παράστασης που θα λάμβανε μέρος σε δραματικούς αγώνες˙
η γυμνασιαρχία,
δηλαδή η καταβολή των εξόδων για τη διατροφή και την εκγύμναση αθλητών που θα έπαιρναν μέρος σε «γυμνικούς αγώνες»˙ τέλος,
η εστίαση,
δηλαδή η παροχή από έναν πλούσιο πολίτη των χρημάτων για την παράθεση δημόσιου γεύματος στα μέλη της φυλής του σε περίοδο εορτών ή αγώνων.
Τους πλούσιους πολίτες που προσέφεραν μεγάλα ποσά για τις λειτουργίες η Πολιτεία τους τιμούσε,
δίνοντάς τους την άδεια να στήσουν αναμνηστικό μνημείο σε περίπτωση νίκης της ομάδας τους σε δραματικούς ή γυμνικούς αγώνες.