06.02. Η εκστρατεία στη Σικελία(415-413 π.Χ.) - Ο Δεκελεικός πόλεμος (413-404 π.Χ.)
Η απόφαση για την εκστρατεία
Στην πολιτική σκηνή της Αθήνας κυριαρχεί ο Αλκιβιάδης,
πολιτικός με πολλές ικανότητες και υπέρμετρες φιλοδοξίες.
Ο Αλκιβιάδης, χρησιμοποιώντας
ως πρόφαση τον πόλεμο δύο σικελικών πόλεων,
της Έγεστας και του Σελινούντα,
πείθει την Εκκλησία του Δήμου, παρά τις αντιρρήσεις του Νικία, να οργανώσει μεγάλη εκστρατεία στη Σικελία με το πρόσχημα της αποστολής βοήθειας προς τους Εγεσταίους, φίλους της Αθήνας.
Η Εκκλησία όρισε, ως αρχηγούς της εκστρατείας,
3 τρεις στρατηγούς δίνοντάς τους πλήρεις εξουσίες ****
(στρατηγούς αυτοκράτορες):
τον Αλκιβιάδη, που ήταν ο εμπνευστής της εκστρατείας,
τον Νικία και
τον Λάμαχο.
Ο Αλκιβιάδης εγκαταλείπει τους Αθηναίους
Όταν ο στόλος των Αθηναίων έφθασε στη Σικελία,
στην Αθήνα ξέσπασε οξύτατη πολιτική κρίση.
Ο Αλκιβιάδης είχε κατηγορηθεί από τους εχθρούς του ότι,
την παραμονή της αποχώρησης για τη Σικελία,
αυτός και φίλοι του, σε κατάσταση μέθης,
είχαν ακρωτηριάσει τις ερμαϊκές στήλες
που χρησίμευαν ως οδοδείκτες στους δρόμους και τις πλατείες της πόλης.
Ο λαός είχε δώσει υπερβολική σημασία στο γεγονός αυτό.
Η κατηγορία για ιεροσυλία ήταν φοβερή.
Η Εκκλησία αποφάσισε να ανακαλέσει
από τη Σικελία τον Αλκιβιάδη.
O Αλκιβιάδης, φοβούμενος την καταδίκη του σε θάνατο,
αρνείται να επιστρέψει στην Αθήνα και καταφεύγει στη Σπάρτη.
Εκεί, προδίδοντας την πόλη του,
συμβουλεύει τους Σπαρτιάτες
να στείλουν ισχυρό εκστρατευτικό σώμα στη Σικελία
για να βοηθήσουν τους Σελινούντιους και
τους συμμάχους τους Συρακούσιους.
Ακόμη, προτρέπει να καταλάβουν και να οχυρώσουν
τη Δεκέλεια στην Αττική
για να αποκόψουν την Αθήνα από την αγροτική ενδοχώρα της.
Στη Σικελία η κατάσταση εξελίσσεται άσχημα για τους Αθηναίους.
Ο εμπνευστής της εκστρατείας είναι απών, ο Νικίας δεν πιστεύει στη χρησιμότητα της επιχείρησης και ο Λάμαχος φονεύτηκε σε μία σύγκρουση με τους Συρακούσιους.
Όταν φθάνουν οι σπαρτιατικές ενισχύσεις υπό τον ικανότατο στρατηγό Γύλιππο, η κατάσταση χειροτερεύει για τους Αθηναίους και καταλήγει σε καταστροφή.
Για τον Θουκυδίδη η σικελική καταστροφή σηματοδοτεί και την οριστική πτώση του αθηναϊκού μεγαλείου.
«Οὐδέν ἐστίν ὃ,τι οὐκ ἀπώλετο - Όλα χάθηκαν».
Η οχύρωση της Δεκέλειας από τους Σπαρτιάτες είχε καταστρεπτικά αποτελέσματα για την Αθήνα. Η ύπαιθρος χάνεται για την πόλη.
Οι Αθηναίοι προσπαθούν να ναυπηγήσουν νέο στόλο. Συγχρόνως, οι Πέρσες αρχίζουν ξανά να εμφανίζονται στο Αιγαίο.
Ο Αλκιβιάδης, ο οποίος μετά τη Σπάρτη έχει καταφύγει στη Μικρά Ασία, συμβουλεύει τους Πέρσες να συντηρούν τον πόλεμο ανάμεσα σε Αθήνα και Σπάρτη.
Οι Πέρσες προσφέρουν χρήματα στους Σπαρτιάτες και εκείνοι με τα χρήματα των Περσών ναυπηγούν ισχυρό στόλο και διεκδικούν από τους Αθηναίους την κυριαρχία στο Αιγαίο.
Ένας ικανότατος στρατηγός, ο Λύσανδρος, αναλαμβάνει την ηγεσία του σπαρτιατικού στρατού.
Οι Αθηναίοι, στην αμηχανία τους, ανακαλούν τον Αλκιβιάδη και του αναθέτουν την αποστολή να αντιμετωπίσει τον Λύσανδρο.
Ο αθηναϊκός στόλος ηττάται στο ακρωτήριο της Σάμου Νότιο (407 π.Χ.).
Yπεύθυνος της ήττας θεωρείται ο Αλκιβιάδης, ο οποίος δεν επιστρέφει στην Αθήνα.
Αγώνας στη θάλασσα
Στις Αργινούσες (406 π.Χ.)
ο αθηναϊκός στόλος με αρχηγό τον Κόνωνα νικά τους Σπαρτιάτες.
Στη συνέχεια οι επιχειρήσεις αναπτύσσονται στο Βόρειο Αιγαίο και στα στενά της Προποντίδας.
Στα 405 π.Χ. ο Λύσανδρος στους Αιγός Ποταμούς, μία τοποθεσία στον Ελλήσποντο, κυριεύει με τέχνασμα τα αθηναϊκά πλοία.
Η καταστροφή των Αθηναίων ήταν ολοκληρωτική.
Ο στόλος των Σπαρτιατών αποκλείει την Αθήνα από τη θάλασσα, ενώ η πόλη, με οχυρωμένη τη Δεκέλεια από τους Σπαρτιάτες, ήταν τελείως απομονωμένη από την ξηρά.
Η πολιορκία εξάντλησε τους Αθηναίους, οι οποίοι 404 π.Χ. αναγκάζονται να ζητήσουν ειρήνη.
Οι Σπαρτιάτες συγκαλούν συνέδριο στη Σπάρτη για να αποφασιστεί η σύναψη ειρήνης.
Στο συνέδριο οι Κορίνθιοι και άλλοι σύμμαχοι ζητούν να ισοπεδωθεί η Αθήνα και οι κάτοικοί της να πουληθούν ως δούλοι.
Οι Σπαρτιάτες όμως, αναλογιζόμενοι την προσφορά της Αθήνας κατά τους Περσικούς πολέμους, δεν άκουσαν τη γνώμη των συμμάχων και δέχθηκαν να συνάψουν ειρήνη με τους παρακάτω βαρείς όρους:
α) Οι Αθηναίοι να παραδώσουν όλα τους τα πλοία εκτός από 12.
β) Να κατεδαφιστούν τα Μακρά τείχη και τα τείχη του Πειραιά.
γ) Να επανέλθουν όλοι οι πολιτικοί εξόριστοι.
δ) Οι Αθηναίοι να ακολουθούν τους Σπαρτιάτες και να έχουν τους ίδιους εχθρούς και φίλους.
Το τέλος του πολέμου αναδεικνύει τη Σπάρτη νικήτρια.
Όμως στην πραγματικότητα ολόκληρη η Ελλάδα εξέρχεται βαθύτατα τραυματισμένη.
Πόλεις έχουν ερειπωθεί,
η ύπαιθρος έχει εγκαταλειφθεί από τους κατοίκους της,
οι νεκροί ανέρχονται σε χιλιάδες.
Όμως ο πόλεμος έχει διαβρώσει και τον ψυχικό κόσμο των ανθρώπων.
Οι ηθικές αξίες έχουν καταρρεύσει, οι κοινωνικές δομές έχουν ανατραπεί, η θρησκευτική πίστη έχει αντικατασταθεί από την αμφισβήτηση.
Ακόμη, ο πόλεμος αυτός έχει επιτρέψει στους Πέρσες να αναμειχθούν στα ελληνικά πράγματα.