Η κατάσταση στη Θήβα

Στον Πελοποννησιακό πόλεμο η Θήβα είχε ταχθεί με το μέρος της Σπάρτης, αλλά μετά τη λήξη του πρωτοστατεί στους συνασπισμούς εναντίον της πρώην συμμάχου της.

Στο εσωτερικό η πόλη σπαράσσεται από διαμάχες ανάμεσα σε αριστοκρατικούς και δημοκρατικούς.

Το πρώτο όμως μισό του 4ου αιώνα π.Χ. δύο προσωπικότητες που ανήκουν στον δημοκρατικό χώρο, ο Πελοπίδας και ο Επαμεινώνδας, οδηγούν τη Θήβα στο κέντρο των ιστορικών εξελίξεων.

Πελοπίδας - Επαμεινώνδας

Το 382 π.Χ.

η Σπάρτη ανατρέπει με στρατιωτική επέμβαση το δημοκρατικό πολίτευμα της Θήβας και παραδίδει την εξουσία στους ολιγαρχικούς.

Το 379 π.Χ.

οι Θηβαίοι δημοκρατικοί, με αρχηγό τον Πελοπίδα, ανατρέπουν τους ολιγαρχικούς και αποκαθιστούν το δημοκρατικό πολίτευμα.

Ο Πελοπίδας,  συγκροτεί έναν αξιόμαχο στρατό με κύριο πυρήνα ένα σώμα από 300 άνδρες, τον Ιερό Λόχο.

Οι άνδρες του Ιερού Λόχου συνδέονται μεταξύ τους με στενή φιλία και είναι πρόθυμοι να δώσουν τη ζωή τους για τη Θήβα.

Δίπλα στον Πελοπίδα βρίσκεται ο νεότερος Θηβαίος στρατηγός Επαμεινώνδας,  μία από τις λαμπρότερες στρατιωτικές φυσιογνωμίες του αρχαίου ελληνικού κόσμου.

Ο στρατός των Θηβαίων συγκρούεται επανειλημμένα με τους Σπαρτιάτες και κατορθώνει να αποκρούει τις επιθέσεις τους.

Η μάχη στα Λέυκτρα

Το 371 π.Χ., στα Λεύκτρα  της Βοιωτίας, ο στρατός των Σπαρτιατών συντρίβεται.

Ο ίδιος ο βασιλιάς Κλεόμβροτος, ο οποίος οδηγούσε το στράτευμα, φονεύεται.

Η στρατιωτική μεγαλοφυΐα του Επαμεινώνδα, ο οποίος εφάρμοσε στη μάχη το στρατηγικό σχέδιο της λοξής φάλαγγας,  οδήγησε τους Θηβαίους στη νίκη.

Η μάχη στη Μαντίνεια

Ο θρίαμβος στα Λεύκτρα ανοίγει νέους ορίζοντες δράσης για τον Επαμεινώνδα.

Εκστρατεύει στην Πελοπόννησο και φθάνει μέχρι τη Λακωνική.

Το 370 π.Χ.

ιδρύει τη Μεγαλόπολη και την καθιστά πρωτεύουσα της Αρκαδικής συμπολιτείας.

Συγχρόνως, η Θήβα δρα προς τη Θεσσαλία.

Εκεί, σε μια μάχη, ο Πελοπίδας σκοτώνεται.

Ο Επαμεινώνδας συνεχίζει μόνος.

Το 362 π.Χ.

επιχειρεί μία νέα εκστρατεία στην Πελοπόννησο, απειλώντας και την ίδια τη Σπάρτη, την οποία υπερασπιζόταν ο γέρος βασιλιάς Αγησίλαος.

Στη μάχη στη Μαντίνεια (362 π.Χ.), οι Θηβαίοι νίκησαν, αλλά ο Επαμεινώνδας έπεσε νεκρός.

Μετά τον θάνατο του Επαμεινώνδα, εγκατέλειψαν την Πελοπόννησο και η Θήβα έπαψε να παίζει πρωτεύοντα ρόλο στα ελληνικά πράγματα.

Ο Ξενοφών τελειώνει τα «Ελληνικά» του με την περιγραφή της μάχης στη Μαντίνεια και τονίζει ότι αληθινό χάος, « àκρισία  », επικράτησε στην Ελλάδα μετά τον θάνατο του Επαμεινώνδα.

Πράγματι, μετά το 362 π.Χ.

καμία από τις τρεις πόλεις που είχαν διεκδικήσει την ηγεμονία στην Ελλάδα δεν ήταν σε θέση να τη διεκδικήσει εκ νέου.

Η παρακμή ήταν γεγονός.

Στην Πελοπόννησο και την Κεντρική Ελλάδα όλα έχουν αποτελματωθεί.

Άλλες ελληνικές δυνάμεις, άφθαρτες, θα οδηγήσουν σε λίγο τον ελληνισμό σε νέα φάση της ιστορικής του πορείας.