Τα σύνορα του κράτους
Η εκστρατεία του Αλέξανδρου δημιουργεί ένα εκτεταμένο κράτος από την Αδριατική έως τον Ινδό ποταμό και από την Κασπία έως την Αίγυπτο. Αυτό περιλάμβανε ένα πλήθος λαών με διαφορετικές γλώσσες, θρησκείες, νοοτροπίες και παραδόσεις. Ο Αλέξανδρος κατανόησε ότι, για να κυβερνηθεί αυτό το κράτος, έπρεπε να εφαρμοστεί μια πολιτική που θα γινόταν αποδεκτή από τους λαούς.
Η διοίκηση
Η αρχή της νέας πολιτικής γίνεται από το στρατό. Εντάσσονται σ’ αυτόν νεαροί Πέρσες, αφού πρώτα εκπαιδεύονταν στη μακεδονική πολεμική τακτική και στα ελληνικά γράμματα. Διατηρείται η διοικητική διαίρεση της περσικής αυτοκρατορίας, υιοθετούνται ορισμένα από τα έθιμα της περσικής αυλής και ενθαρρύνονται οι μεικτοί γάμοι, ένα μέσο για τη συμφιλίωση Ελλήνων και Περσών. Όλη αυτή η συμπεριφορά έδειχνε ότι ο Αλέξανδρος επιθυμούσε να συμπεριφερθεί προς όλους τους κατοίκους του κράτους του όχι ως κατακτητής αλλά ως αγαθός ηγεμόνας.
Ίδρυση νέων πόλεων
Όμως η μεγαλύτερη προσφορά του Αλέξανδρου στον πολιτισμό είναι οι πόλεις που ίδρυσε στα κατακτημένα εδάφη. Στις νέες Αλεξάνδρειες εγκαταστάθηκαν αρχικά Έλληνες στρατιώτες. Γρήγορα όμως έγιναν πόλος έλξης και για πολλούς άλλους Έλληνες από την Ελλάδα και τη Μικρά Ασία. Οι πόλεις αυτές, με το πέρασμα του χρόνου, μεταβλήθηκαν σε οικονομικές και πολιτιστικές κυψέλες του ελληνισμού,
όπου άνθησαν η ελληνική παιδεία και γλώσσα καθώς και ο ελληνικός τρόπος ζωής. Για πρώτη φορά ο ελληνικός πολιτισμός απλώνεται στα βάθη της Ανατολής και ο απόηχος της κληρονομιάς που άφησε ο Αλέξανδρος στις περιοχές αυτές κρατά μέχρι σήμερα.
Ανάμειξη πληθυσμών
Αυτή η πολιτική συνεργασίας συμπληρώνεται από μια προσπάθεια πολύ περισσότερο φιλόδοξη και ριζικά νεωτεριστική ως προς τη σύλληψη. Ο Αλέξανδρος δεν επιδιώκει να μεταβάλει τους λαούς της Ασίας σε Έλληνες, αλλά να τους αναμείξει σ’ ένα αρμονικό σύνολο,
όπου ο καθένας θα είχε τη θέση του. Ο καλύτερος τρόπος για να πετύχει το σχέδιο είναι οι μεικτοί γάμοι. Ο Αλέξανδρος δίνει το παράδειγμα. Νυμφεύεται τη Ρωξάνη, τη θυγατέρα ενός ευγενή από τη Βακτριανή. Μέσα σε μια ημέρα, όταν ο στρατός επιστρέφει από την Ινδία, οι περισσότεροι στρατηγοί του και 10.000 στρατιώτες νυμφεύονται Περσίδες σε μια λαμπρή τελετή. Συγχρόνως οργανώνει τη διδασκαλία των ελληνικών για 40.000 παιδιά της Περσίας.
Το ελληνικό πνεύμα
Ακόμη καλεί καλλιτέχνες από την Ελλάδα, όπως τον Λύσιππο και τον Απελλή, για να απαθανατίσουν με την τέχνη τους τη δόξα του. Οργανώνει στις πόλεις της Ασίας γυμναστικούς και μουσικούς αγώνες. Ο Αλέξανδρος εξακολουθεί να λατρεύει τους Έλληνες θεούς. Όμως κατανοεί την αξία της ανεξιθρησκίας και επιτρέπει στον καθένα να πιστεύει ό,τι θέλει.
Μέτρα για οικονομική ανάπτυξη
Όμως ο Αλέξανδρος είναι αρκετά ρεαλιστής για να κατανοεί ότι οι ανταλλαγές είναι η ασφαλέστερη εγγύηση για την ενοποίηση της αυτοκρατορίας. Ανταλλαγές ζωικών ή φυτικών προϊόντων ανάμεσα σε απομακρυσμένες περιοχές. Κυρίως ανταλλαγές ανθρώπων, τις οποίες διευκολύνουν οι δρόμοι, οι διώρυγες, τα λιμάνια, τα πλοία που συνεχώς κατασκευάζει ή επιδιορθώνει. Επιπλέον επιβάλλει στην αυτοκρατορία ένα κοινό νόμισμα. Τα μακεδονικά νομίσματα αντικαθιστούν σταδιακά στην Ασία τους δαρεικούς, τα βαριά περσικά νομίσματα.
Το πολίτευμα
Δωδεκάμισι χρόνια βασιλείας. Ελάχιστα και όμως αρκετά για τον Αλέξανδρο για να επιφέρει ριζικούς νεωτερισμούς, οι οποίοι επηρέασαν την πορεία της ιστορίας. Θεμελιώνει ένα νέο συγκεντρωτικό πολίτευμα, διαδίδει τον ελληνικό τρόπο ζωής στην Αίγυπτο και την Ασία, εγκαινιάζει μια αντιρατσιστική πολιτική, αναγνωρίζοντας την ισότητα όλων των λαών. Κυρίως γι’ αυτό το τελευταίο η ιστορία δίκαια τον ονόμασε «Μέγα».