Η επικράτηση των Ρωμαίων.
Οι κατακτητικοί πόλεμοι δεν ήταν πάντοτε νικηφόροι.
Οι Ρωμαίοι αρκετές φορές ηττήθηκαν και πολύ αίμα χύθηκε μέχρι την πλήρη υποταγή των λαών της Ιταλίας.
Ποιοι όμως ήταν οι λόγοι που συνέβαλαν στην επικράτησή τους; ♦ Η ακατάβλητη επιμονή, η πειθαρχία και οι προγονικές αρετές (η αφοσίωση στην ιδέα της πατρίδας, ο σεβασμός στους ανώτερους, η υπακοή στους νόμους) ήταν τα χαρακτηριστικά που κοσμούσαν τους Ρωμαίους.
Αν τελικά κατόρθωσαν να επιτύχουν το στόχο τους, αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι οι στρατιώτες της Ρώμης διέθεταν τέτοιες αρετές6.
♦ Το ρωμαϊκό στρατό συγκροτούσαν όσοι πολίτες είχαν περιουσία.
Έτσι υπερασπίζονταν με θάρρος την πατρίδα τους, προστατεύοντας παράλληλα την οικογένεια και την περιουσία τους.
♦ Στην επικράτηση τους συνέβαλαν και τα μέτρα που πήραν για την οργάνωση των κατακτημένων λαών.
Είναι χαρακτηριστικό ότι εξαρχής καθόριζαν τις σχέσεις τους με τους ηττημένους - έτσι εμπόδισαν τη μεταξύ τους συνεννόηση.
Δημιουργούσαν σύνδεσμο κάθε πόλης χωριστά με τη Ρώμη.
Θεωρούσαν τους λαούς που υπέτασσαν ως συμμάχους.
Σε ορισμένες πόλεις παραχώρησαν περισσότερα προνόμια και σε άλλες λιγότερα.
Με τον τρόπο αυτό, προκαλούσαν αντιζηλίες που απέτρεπαν τη συνεργασία και την ανάληψη κοινής δράσης.
♦ Οργανώθηκε οδικό δίκτυο στην ιταλική χερσόνησο που διευκόλυνε την επικοινωνία ανάμεσα στις πόλεις.
Έτσι, επιτεύχθηκε η άμεση επέμβαση του ρωμαϊκού στρατού, όπου παρουσιαζόταν ανάγκη, και ευνοήθηκαν παράλληλα οι εμπορικές επαφές.
♦ Το σπουδαιότερο μέτρο όμως που παγίωσε την κυριαρχία των Ρωμαίων στους νέους λαούς ήταν η ίδρυση αποικιών στις κατακτημένες περιοχές.
Ρωμαίοι χωρικοί, που είχαν πολιτικά δικαιώματα και τη δυνατότητα να στρατεύονται, στέλνονταν ως άποικοι (coloni) σε διάφορα μέρη των νέων χωρών του ρωμαϊκού κράτους.
Οι πρώτοι αυτοί άποικοι ουσιαστικά λειτούργησαν ως παράγοντας εκρωμαϊσμού των κατακτημένων.
Σε χρονικό διάστημα μικρότερο από μια δεκαετία μετά από την κυριαρχία τους στην Ιταλία, οι Ρωμαίοι έστρεψαντις βλέψεις τους στη Μεσόγειο και, όπως ήταν φυσικό, ήρθαν σε σύγκρουση με τους Καρχηδόνιους.
Οι πόλεμοι ήταν σκληροί και μακροχρόνιοι.
Οι δύο απ’ αυτούς έγιναν τον 3ο αι.
και ο τρίτος στα μέσα του 2ου αι.
Τελείωσε με την καταστροφή της Καρχηδόνας.
Τα αίτια των Καρχηδονιακών πολέμων εντοπίζονται στην επιθυμία των Ρωμαίων να κυριαρχήσουν στη θάλασσα μετά την κατάκτηση της Ιταλίας.
Την αφορμή έδωσε η Σικελία, όπου οι Καρχηδόνιοι είχαν επεκτείνει το αποικιακό τους κράτος, ενώ οι Ρωμαίοι τη θεωρούσαν φυσική προέκταση της ιταλικής χερσονήσου.
Α’ Καρχηδονιακός (264-241 π.
Στον πόλεμο αυτό, που κράτησε πάνω από είκοσι χρόνια, οι ελληνικές πόλεις της Σικελίας βοήθησαν οικειοθελώς τους Ρωμαίους να περιορίσουν την επεκτατικότητα των Καρχηδονίων στο νησί.
Οι Ρωμαίοι για πρώτη φορά ναυπήγησαν στόλο και κατόρθωσαν, παρά την ισχυρή αντίσταση των Καρχηδονίων, να τους αντιμετωπίσουν νικηφόρα.
Ο πόλεμος τελείωσε με την υπογραφή ειρήνης (241 π.
) που υποχρέωνε τους Καρχηδόνιους να εγκαταλείψουν τη Σικελία και τα γύρω μικρά νησιά και να πληρώσουν πολεμική αποζημίωση7.
Β’ Καρχηδονιακός (218-201 π.
Αφορμή αυτή τη φορά στάθηκε η επέκταση των Καρχηδονίων στην Ισπανία.
Ο Αννίβας, εξαίρετος στρατηλάτης, κατόρθωσε να επιβάλει την καρχηδονιακή κυριαρχία στο μεγαλύτερο μέρος των παράλιων περιοχών της Ιβηρικής χερσονήσου που βρέχονται από τη Μεσόγειο.
Από την Ισπανία ξεκίνησε να θέσει σε εφαρμογή το παράτολμο σχέδιο του, να μεταφέρει τον πόλεμο στην Ιταλία.
Ακολούθησε χερσαία πορεία διαμέσου των Πυρηναίων και των χιονισμένων Άλπεων για να εισβάλει στην ιταλική χερσόνησο.
Οι συγκρούσεις του Αννίβα με το ρωμαϊκό στρατό στην Ιταλία ήταν μνημειώδεις.
Αν και οι απώλειες των Ρωμαίων ήταν πολλές, ωστόσο ο Αννίβας δεν πολιόρκησε τη Ρώμη αντιλαμβανόμενος ότι μια τέτοια επιχείρηση θα ήταν μάταιη.
Το τέλος του πολέμου κρίθηκε, όταν οι Ρωμαίοι αποφάσισαν να στραφούν κατά της Καρχηδόνας στη Β.
Ο καρχηδονιακός στρατός νικήθηκε στη Ζάμα (202 π.
) και η ειρήνη που επιβλήθηκε ήταν ταπεινωτική για τους Καρχηδόνιους (201 π.
Παραχώρησαν στους Ρωμαίους τις κτήσεις τους στην Ισπανία, παρέδωσαν το μεγαλύτερο μέρος του στόλου τους, τους πολεμικούς τους ελέφαντες και, επιπλέον, πλήρωσαν τεράστια πολεμική αποζημίωση.
Ο Αννίβας εξορίστηκε και ζήτησε προστασία στον Αντΐοχο Γ’, το βασιλιά της Συρίας.
Γ’ Καρχηδονιακός (149-146 π.
, ύστερα από τριετείς συγκρούσεις, οι Ρωμαίοι ισοπέδωσαν την ένδοξη φοινικική αποικία και απαγόρευσαν την ανέγερση νέας πόλης στα ερείπιά της.
Η κυριαρχία των Ρωμαίων στη θάλασσα ήταν πλέον γεγονός.