7.2.2 Η ελληνοχριστιανική οικουμένη

Ενώ στην εξωτερική του πολιτική ο Ιουστινιανός εμπνεύστηκε από το όραμα της παλαιάς ρωμαϊκής οικουμένης

στην εσωτερική οργάνωση εφάρμοσε καινοτόμες ιδέες, που συνέβαλαν στη διαμόρφωση της βυζαντινής φυσιογνωμίας του κράτους.

Η εσωτερική πολιτική του Ιουστινιανού στόχευε στη συνοχή μιας κοινότητας λαών,

των οποίων συνδετικά στοιχεία αποτέλεσαν η ελληνική πολιτιστική παράδοση και η χριστιανική πίστη.

Η ρωμαϊκή οικουμένη με την πολιτική αυτή μετεξελίχθηκε σε ελληνοχριστιανική.

Τα κύρια σημεία της εσωτερικής πολιτικής του Ιουστινιανού ήταν τα ακόλουθα:

Ισχυροποιήθηκε η απόλυτη μοναρχία.

Επιβλήθηκε μια θρησκεία και ένα δόγμα

Έγινε συστηματική κωδικοποίηση του Δίκαιου

Ισχυροποιήθηκε η απόλυτη μοναρχία.

Αφορμή για το σχηματισμό ισχυρής κεντρικής εξουσίας, έδωσε η Στάση του Νίκα* (532 μ.Χ.).

Η καταστολή της εξέγερσης αυτής συνδέθηκε με τη θεωρητική θεμελίωση της μοναρχίας από τον Ιουστινιανό.

Σύμφωνα με αυτήν, ο αυτοκράτορας ήταν ο εκλεκτός του Θεού, στον οποίο είχε δοθεί σε ένδειξη εμπιστοσύνης το προνόμιο να κυβερνά για το καλό των υπηκόων του.

Επιβλήθηκε μια θρησκεία και ένα δόγμα.

Ο Ιουστινιανός αντιμετώπισε με σκληρότητα τα κατάλοιπα των αρχαίων θρησκειών.

Για το λόγο αυτό έκλεισε τη νεοπλατωνική σχολή των Αθηνών (529 μ.Χ.) και δήμευσε την περιουσία της.

Εξόντωσε, παράλληλα, τις θρησκευτικές μειονότητες.

Με επιείκεια συμπεριφέρθηκε μόνο προς τους Εβραίους, γι’ αυτό και διατηρήθηκε η θρησκεία τους.

Πραγματοποιήθηκε ιεραποστολικό έργο για τον εκχριστιανισμό ειδωλολατρικών γειτονικών λαών,

στον Καύκασο, στη Νουβία (σημ. Σουδάν), στη Σαχάρα και στο Δούναβη.

Οικοδόμησε, τέλος,

την Αγία Σοφία,

το καύχημα της χριστιανικής αρχιτεκτονικής.

Έγινε συστηματική κωδικοποίηση του Δίκαιου:

Το νομοθετικό έργο του Ιουστινιανού είναι η σπουδαιότερη σε σημασία πλευρά της εσωτερικής του πολιτικής.

Το κύριο μέρος του νομοθετικού έργου ήταν γραμμένο στη λατινική· οι καινούργιοι

Οι νόμοι εκδόθηκαν στην ελληνική γλώσσα για να είναι κατανοητοί από το λαό.

Η κωδικοποίηση των νόμων της εποχής του Ιουστινιανού έγινε γνωστή το 16ο αιώνα ως

Corpus juris civilis (αστικό δίκαιο)

και αποτέλεσε τη βάση της νεότερης νομοθεσίας των ευρωπαϊκών κρατών.

Θεμελιώθηκε νέο διοικητικό σύστημα που απέτρεψε τον εκφεουδαρχισμό της αυτοκρατορίας.

Με μια σειρά από καινούργια νομοθετικά διατάγματα

(Νεαρές)

παραχώρησε την πολιτική εξουσία στους στρατιωτικούς διοικητές

των περιοχών

που ήταν περισσότερο εκτεθειμένες σε εχθρικές επιθέσεις.

Αυτή η διοικητική καινοτομία ήταν η βάση ενός νέου διοικητικού συστήματος,

που θα επεκτεινόταν και θα εφαρμοζόταν αργότερα σ’ όλη την αυτοκρατορία.

Το μέτρο αυτό στόχευε, εκτός των άλλων, στην αντιμετώπιση της ανάπτυξης των μεγάλων γαιοκτησιών.

Με επιμέρους διατάγματα προσπάθησε να πλήξει τους «δυνατούς», δηλαδή τους μεγαλοκτηματίες της εποχής.

Έτσι περιορίστηκε η ανάπτυξη της μεγάλης γαιοκτησίας και

Αποτράπηκε η διαμόρφωση κατάστασης ανάλογης με αυτή που παρατηρήθηκε στο δυτικό μεσαιωνικό κόσμο.